hersenen, stress, denken
In een staat van angst gaan de hersenen in overlevingsmodus
In stressvolle situaties handelen we vaak impulsief, kunnen we geen weloverwogen beslissingen nemen en schakelen we letterlijk “uit”. Dit is geen teken van zwakte, maar een natuurlijke reactie van de hersenen, die in overlevingsmodus gaan. Gezinspsycholoog Anna Bohomolets vertelde in een commentaar aan RBC-Oekraïne.
Wat gebeurt er met de hersenen tijdens angst?
“In een staat van angst gaan de hersenen in overlevingsmodus: de amygdala, het ‘emotionele centrum’ dat verantwoordelijk is voor snelle reacties op bedreigingen, wordt geactiveerd,” legt de psycholoog uit.
Op dat moment wordt de prefrontale cortex – het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor logica, analyse en kritisch denken – onderdrukt. Daarom kunnen mensen in crisissituaties gebeurtenissen vaak niet rationeel beoordelen of beslissingen nemen die later niet logisch lijken.
“Dit is een natuurlijk verdedigingsmechanisme dat helpt om te overleven. Maar in de moderne wereld, waar bedreigingen niet altijd fysiek zijn, belemmert het vaak het maken van bewuste keuzes,” zegt Anna Bogomolets.
Waarom angstschaamte het alleen maar erger maakt
Naast de biologische reactie is er ook maatschappelijke druk op het individu.
“Sociale verwachtingen zorgen ervoor dat veel mensen zich schamen voor hun angsten en zwakheden, wat de interne stress verhoogt en het denken blokkeert,” merkt de psycholoog op.
Op zulke momenten is het belangrijk om te pauzeren, jezelf toestemming te geven om te voelen wat er is, en opnieuw contact te maken met je lichaam door middel van ademhaling of mindful aanwezig zijn.
Hoe je weer kritisch kunt denken in een crisis in 5 stappen
- Stop een paar minuten. Hierdoor kun je de automatische reactie onderbreken.
- Haal diep adem. Langzaam ademhalen kalmeert het zenuwstelsel.
- Benoem wat je voelt. “Ik ben bang”, “Ik ben angstig”, “Ik ben boos” – dit vormt al een innerlijke orde.
- Devalueer jezelf niet omdat je emoties voelt. Voelen betekent niet dat je zwak bent.
- Zoek steun. Dat kan een professional zijn, een geliefde of zelfs een kort gesprek zonder oordeel.
Angst is niet de vijand. Het vertelt ons dat er iets mis gaat. En de uitdaging is niet om het te verdringen, maar om ermee te leren leven. Alleen dan krijgen we weer toegang tot helderheid, kritisch denken en de kracht om bewust te handelen.
Opmerkingen:
